ఈ చిన్న కథ మీరు రోజు వాడుతున్న ఇంటర్నెట్ ఎలా పని చేస్తుందో చెప్తుంది.

ఇల్లు కట్టడానికి ఒక ప్లాన్ ఎలా వేసుకుంటామో, ఇంటర్నెట్ పని చేయడానికి కూడా అలాంటి ఒక ప్లాన్ అవసరం. మన అవసరాన్ని బట్టి ఆ ప్లాన్ మార్చుకుంటాం. ఇంటర్నెట్ ప్రస్తుత స్థితిలో, ముఖ్యంగా రెండు ఆర్కిటెక్చర్లు ఉపయోగంలో ఉన్నాయి. వాటి గురించి క్లుప్తంగా తెలుసుకుందాం

ఈ పాఠ్యాంశంలో మనం హార్డ్ డిస్క్ అంటే ఏంటి, ఎందుకు ఉపయోగపడుతుంది, పార్టిషన్ అంటే ఏంటి, వాటి వివరాలు ఎలా చూడాలి అన్న అంశాలు నేర్చుకుందాం. మీకు లినక్స్ఇన్‌స్టాల్ చేసిన కంప్యూటర్ ఉంటే, ఇందులో చెప్పేవి మీరు కూడా ప్రయత్న పూర్వకంగా చేసినట్టు ఉంటుంది. విండోస్ వాడేవాళ్ళు, ఏమి చేయనక్కర్లేదు, చూస్తే సరిపోతుంది :) కాకపోతే చేసే త్రిల్ ఉండదు :) మీకు టెర్మినల్ గురించి అస్సలు తెలియకపోతే కనుక, తెలుగుస్తానం లో ఉన్న "షెల్ గూర్చి నేర్చుకుందాం" అనే ట్యూటోరియల్ చదివితే ఒక అవగాహన వస్తుంది.

sudo apt-get install guake

టపాని ఈ క్రింది నెట్వర్కుల ద్వారా పంచుకోండి

వెబ్ సర్విసు అనగా భవిష్యత్తు విలువలలో, ఈ-వ్యాపారంలో మార్పు తెచ్చేఒక సాంకేతిక పరిజ్ఞానము. వెబ్ సర్వీసు మన అప్లికేషనును, వెబ్ అప్లికేషను గా మార్చుతుంది. వెబ్ అప్లికేషను దాని పనిని ప్రకటించును లేదా ఈ వార్తను మిగిలిన ప్రపంచానికి తెలియజేయును. నెట్వర్క్ ద్వారా ప్రపంచం లోని వివిధ రకాల కంప్యూటర్లు, విస్తరించి ఉండటానికి  ఈ వెబ్ సర్వీసు తనవంతు వాతావరణాన్ని అమరుస్తుంది.

• వెబ్ సర్వీసు, అప్లికేషను లోని ముఖ్య భాగాలలో ఒకటి.
• వెబ్ సర్వీసు, ఓపెన్ ప్రోటోకాల్ ద్వారా వ్యాప్తి చెందుతుంది.
• వెబ్ సర్వీసు, తనను తను వివరించును, తనలో తను కలిగియుండును.
• వెబ్ సర్వీసు ను యుడిడిఐ ద్వారా కనుగొనవచ్చును.
• ఒక వెబ్ సర్వీసు,  మరొక అప్లికేషను చేత ఉపయోగింపబడవచ్చును
• వెబ్ సర్వీసు కు పునాది యక్స్ యమ్ యల్

• ఇంటరోపెరబిలిటి:- సాధారణంగా ఒక అప్లికేషను ఒక ప్లాట్ ఫాం మీద మాత్రమే పనిచేయును. కానీ ఒక అప్లికేషను వెబ్ లో పనిచెయ్యాలంటే అది వివిధ రకాల ప్లాట్ ఫోరమ్స్ మీద పనిచెయ్యవలసి ఉంటుంది. ప్రపంచం లోని వివిధ రకాల ప్లాట్ ఫార్మ్స్ కలసి ఒక చోట పనిచేయ్యటాన్ని వెబ్ బ్రౌజరు అంటారు.ఇలా వివిధ రకాల  ప్లాట్ ఫార్మ్స్ కలసి ఒక చోట పనిచెయ్యటానికి కావలసిన వివరణను వెబ్ అప్లికేషను అంటారు. ఒక సాధారణ అప్లికేషను, వెబ్ లొ పని చేయుచున్నచో దానిని వెబ్ అప్లికేషను అంటారు.వెబ్ అప్లికేషనును వెబ్ బ్రౌజరు పరిమాణమునకు తగినట్లుగా రూపొందించిన అది ఏ బ్రౌజరు మీద నైన, ఏ ప్లాట్ ఫాం మీద నైన పనిచేయును. వెబ్ అప్లికేషనును యక్స్ యమ్ యల్ భాష లో రాయటం చాలా సులువు. కనుక ఒక అప్లికేషను వెబ్-అప్లికేషనుగా  యక్స్ యమ్ యల్ భాషను ఉపయోగించి మార్చినచో దానిని మనం వివిధ రకాల ప్లాట్ ఫాంల మీద ఉపయోగించుకోవచ్చును.

• ఫైర్వాల్ :- వెబ్ సర్వీసుకు ఫైర్వాలును ఎదిరించ గల సామర్ధ్యం ఉన్నది. వెబ్ సర్వీసు హెచ్ టి టి పి ప్రోటోకాలును ఉపయోగించటం ద్వారా సులువుగా ఫైర్వాలు లను దాటగలవు.

• నెట్వర్క్ ద్వారా ఒక పనికి సంబంధించిన వివరాలను విస్తరింపచేయుటకు వెబ్ సర్వీసు ఉపయోగపడుతుంది. ఇలా వెల్లడి చేసిన పనిని ఏ ఇతర అప్లికేషనులు ఐనా ఉపయోగించుకోవచ్చును.
• వెబ్ సర్వీసును ఉపయోగించి వివిధ రకాల అప్లికేషనులు తమ వివరాలను మరియు పనులను పరస్పరం పంచుకోవచ్చును. ఉదాహరణకు .నెట్ అప్లికేషను ,జావా వెబ్ సర్వీసు తో మాట్లాడగలదు అలాగే ఒక జావా అప్లికేషను, .నెట్ వెబ్ సర్వీసు తో మాట్లాడగలదు.
• వెబ్ సర్వీసు, సమాచారాన్ని పంపుటకు పరిశ్రమల ప్రమాణాలకు సరిపోయే ప్రోటోకాల్ ప్రమాణమును ఉపయోగించును.దీని ద్వారా సమాచారాలు పంపుటకు ఖర్చు తక్కువై ,వాటి నాణ్యత పెరుగుతుంది.
• సాధారణముగా వెబ్ సర్వీసు ఉపయోగించే ప్రోటోకాల్ ప్రమాణము యస్ఓఏపి మరియు హెచ్ టి టి పి. ఈ ప్రోటోకాల్ ప్రమాణమును మాత్రమే కాక మనం ఇతర ప్రోటోకాల్ లను కూడా వాడవచ్చును. ఉదాహరణకు ఎఫ్ టిపి మీద వెబ్ సర్వీసు. కనుక  ఒక వెబ్ సర్వీసు ద్వారా ఎటువంటి సమాచారాన్ని ఐన పంపించవచ్చును.
• వెబ్ సర్వీసు ఒక లాంగ్వేజ్ మీద ఆధారపడి ఉండదు. కాబట్టి దానిని ఏ సాంకేతిక పరిజ్ఞానములో రూపొందించిన ఇతర అప్లికేషన్ ఐన ఉపయోగించవచ్చును. దీని వలన బి2బి బాగా వృద్ది చెందుతుంది.
• వెబ్ సర్వీసు తనను తాను వివరించుకుంటుంది కాబట్టి ఇతర వ్యాపార భాగస్తులు అప్లికేషన్ ను రూపొందించుటకు తక్కువ సమయం పడుతుంది మరియు ఖర్చును కూడా తగ్గించును.
• వెబ్ సర్వీసు ద్వారా సులువుగా వ్యాపారస్తులు కావలసిన సర్వీసు ప్రొవైడర్స్ ను కలవవచ్చును. కనుక వ్యాపారము త్వరగా వృద్ది చెందుతుంది.

• యస్ ఓ ఏ పి
• డబ్ల్యు యస్ డి యల్
• యు డి డి ఐ

• ఇది వెబ్ సర్వీసు తో మాట్లాడటానికి కావలసిన ప్రోటోకాల్
• యస్ ఓ ఏ పి అనగా సింపుల్ ఓబ్జేచ్ట్  యక్కెస్స్ ప్రోటోకాల్
• ఇది ఒక సమాచార ప్రోటోకాల్
• ఇది వార్తలను పంపించు ఒక నిర్మాణము
• ఇది ఇంటర్నెట్ ద్వారా సమాచారాలను పంపించుటకు రూపొందించబడినది.
• ఇది ప్లాట్ ఫాం స్వతంత్రము కలది.
• ఇది భాషా స్వతంత్రము కలది.
• ఇది యక్స్ యమ్ యల్ మీద ఆధారపడి ఉంటుంది
• ఇది సులువైనది మరియు విస్తరింపదగినది.
• దీని ద్వారా మనం ఫైర్వాల్ లను సులువుగా దాటవచ్చును.
• ఇది డబ్య్లు౩సి ప్రమాణము

• డబ్ల్యు యస్ డి యల్  అనగా వెబ్ సర్వీసు డిస్క్రిప్షన్ లాంగ్వేజ్.
• ఇది  యక్స్ యమ్ యల్ మీద ఆధారపడి పనిచేయును
• ఇది వెబ్ సర్వీసును వివరించును.
• ఇది వెబ్ సర్వీసును గుర్తించును.
• ఇది డబ్ల్యు ౩ సి ప్రమాణము.

• యుడిడిఐ అనగా యునివేర్సల్ డిస్కవరీ డిస్క్రిప్షన్ మరియు ఇంటిగ్రేషన్.
• ఇది వివిధ రకాల వెబ్ సర్వీసులను గురించిన సమాచారాన్ని పొందుపరచును.
• ఇది తనలో పొందుపరచిన సమాచారాన్ని ఇతరులకు వివరించును
• ఇది యస్ ఓ ఏ పి ద్వారా సమాచారాలను పంపుతుంది.
• ఇది మైక్రో సాప్ట్ .నెట్ ప్లాట్ ఫాం మీద రూపొందించబడినది.

1. ఎలా ఇన్స్టాల్ చేస్కోవాలి?
లినక్స్ లో వచ్చే చిక్కేంటంటే, రకరకాల లినక్సు లు ఉండి, దేనికి దానికే ఒక్కో పద్దతి ఉంటుంది. కాబట్టి అన్నిటికీ పని చేసేలా ఒక పద్దతి చెప్తాను, చేసెయ్యండి! ముందు, ఈ క్రింది చెప్పిన లైబ్రరీ లు అన్నీ ఇన్స్టాల్ చేస్కోవాలి. మీరు వాడే లినక్సులో సాఫ్ట్వేర్లు ఇన్స్టాల్ చేస్కొడానికి ఒక ప్యాకేజీ మేనేజర్ ఉంటుంది (ఫెడోరా ఐతే యమ్, ఉబుంటు ఐతే సినాప్టిక్/అప్ట్-గెట్) దానిలో ఈ క్రింది పదాలతో శోదించి, ఆ వచ్చిన ఫలితాల్లో, ఆయా పేర్లతో ఉన్న ప్యాకేజీ లను, వాటి డెవలప్మెంట్ ప్యాకేజీ లను  ఇన్స్టాల్ చేసెయ్యండి. ఒకవేళ మీకు ఆ ప్యాకేజీ మేనేజర్ లు వాడటం తెలియకపోతే ఇక్కడ తెలుసుకోండి.

liba52
libgsm
libxvid
libamr
libmp3lame
libogg
libvorbis
libfaac
libfaad
libx264

tar -xvf ffmpeg-0.5.tar.bz2

cd ffmpeg-0.5

./configure --enable-gpl --enable-libfaac --enable-libfaad --enable-libgsm --enable-libmp3lame --enable-libtheora --enable-libvorbis  --enable-nonfree  --enable-shared --enable-x11grab --enable-libx264 --enable-libxvid --enable-pthreads --enable-libopenjpeg --enable-swscale

make

make install

ffmpeg -sameq -ss 00:02:00 -t 00:01:00 -i sample.mp3 sample.wav

చాలా మంది విండోస్ లో ప్యాకేజీలు ఇన్‌స్టాల్ చేస్కోవడానికి అలవాటు పడి, లినక్సుకి వచ్చేసరికి, కొంచెం తేడాగా ఉండే సరికి, కష్టమేమో అని గాబరాపడిపోతారు. కాని, అది ఒఠ్ఠి భయం మాత్రమే. ఈ పాఠ్యాంశంలో ఉబుంటు, ఫెడోరాలలో కొత్త పాకేజీలు ఎలా ఇన్‌స్టాల్ చేస్కోవాలో చూద్దాం.

ఉబుంటు ఐతే

ఉబుంటు లో మొత్తం మూడు పద్దతుల్లో ఇన్స్టాల్ చేస్కోవచ్చు. ఒక్కక్కటి చూద్దాం. ముందు మనం, ప్రాధమికంగా సిస్టం ని ప్యాకేజీ లు తెచ్చుకునే విధంగా సెటప్ చేస్కోవాలి. ఉబుంటు ఇన్స్టాల్ చేసిన కొత్తలో, ఇన్స్టాల్ చేసిన అప్లికేషన్లని తీసెయ్యడం తప్పితే కొత్త అప్లికేషనులు తెచ్చుకోవడానికి ఉండదు. కానీ, మనం కొన్ని సోర్సులు కలిపితే ఆ సౌలభ్యం కల్పించుకున్నవారమవుతాం. దానికి ఇలా చేయాలి.
System లో Administration లో Synaptic Package Manager ఉంటుంది. దాన్ని తెరవండి. అది ఇలా బొమ్మలో లాగా ఉంటుంది.


ఒకవేళ మీకు మీ ఇంటర్నెట్ కనెక్షన్ ఇచ్చినవారు ప్రాక్సి సర్వర్ వివరాలు ఇచ్చివుంటే ఈ స్టెప్ లో ఉన్నది చెయ్యండి. లేదంటే ఈ స్టెప్ అవసరం లేదు. సినాప్టిక్ ప్యాకేజీ మేనేజర్ లో పైన మెనూ లో Settings లో Preferences నొక్కితే, ఒక విండో తెరుచుకుంటుంది, క్రింది బొమ్మలో లాగా. అందులో, Network ట్యాబు కి వెళ్లి, అక్కడ మీ ప్రాక్సి వివరాలు ఇచ్చేయండి.

ఇక సెటప్ పూర్తయ్యినట్టే! ఇప్పుడు ఒక కొత్త ప్యాకేజీ ఇన్స్టాల్ చేయడం అరటిపండు ఒలిచి నోటి దగ్గర పెడితే తిన్నట్టే ఉంటుంది.
౧. సినాప్టిక్ ప్యాకేజీ మేనేజర్
ఇప్పటి దాకా, మనం పైన చెప్పుకున్న సెటప్ అంతా చేసింది ఇందులోనే. దీన్ని తెరవడానికి, System లో  Administration లో ఉన్న Synaptic Package Manager ని క్లిక్ చేయాలి. ఇందులో, పైన ఒక శోధన బాక్స్ ఉంటుంది. అక్కడ మనకు కావాల్సిన పదాలతో వెతికితే ఫలితాలు చూపిస్తుంది. ఉదాహరణకి ఈ బొమ్మలో చూడండి. mplayer అని వెతికితే వచ్చిన ఫలితాలవి. ఫలితాలు వచ్చాక, అందులో మనకు కావాల్సిన ప్యాకేజీ పక్కన ఉన్న బాక్స్ మీద క్లిక్ చేస్తే, Mark for Installation అని చూపిస్తుంది. అది కొట్టాలి. ఒకవేళ మీరు కోరుకున్న ప్యాకేజీ కోసం ఇంకేమన్నా ప్యాకేజీ లు తేవాలి అంటే అది మీకు చెప్తుంది, సరేనని కొట్టేయ్యండి. అన్నీ మార్క్ చేసాక,సినాప్టిక్ ప్యాకేజీ మేనేజర్ విండో లో పైన Apply అని ఉంటుంది. అది కొడితే, ఎన్ని ప్యాకేజీ లు మార్క్ చేసారు, ఎంత డౌన్లోడ్ చేయాలి, ఎంత నిలువ ఆక్రమిస్తుంది లాంటి వివరాలన్నీ చూపిస్తుంది. సరేనని కొట్టేస్తే ఇన్స్టాల్ చేసేస్తుంది.

౨. ఆడ్/రిమూవ్ అప్లికేషను
ఇది కూడా సినాప్టిక్ ప్యాకేజీ మేనేజర్ లాంటిదే. కాకపోతే ఇందులో అక్కడ ఉన్నన్ని అమరికలు ఉండవు. కాస్త తేలిగ్గా ఉంటుంది. దీన్ని తెరవాలంటే, మెయిన్ మెనూ లో, Add/Remove Applications ని క్లిక్ చేయాలి. అక్కడ మీకు కావాల్సిన ప్యాకేజీ వెతుక్కుని టిక్ చేసి, క్రింద Apply అని ఉంటుంది, దాన్ని కొడితే ఇన్స్టాల్ చేసేస్తుంది.
. అప్ట్-గెట్
ఇక టెర్మినల్ ని ప్రాణప్రదంగా చుస్కునే వారికి ఎప్పుడు లోటు చెయ్యదు లినక్సు! మనం మొదట్లో కొన్ని సోర్సులు కలిపాం చూసారు? అవి ఇక్కడ కూడా కలపొచ్చు. ఎలా అంటే, ముందు ఒక టెర్మినల్ తెరిచి పెట్టుకోండి. ఇక క్రింది కంమాండ్లు ఏమేం చేస్తాయో చూడండి.

ls -R /etc/apt/

/etc/apt డైరెక్టరీ లో మన ప్యాకేజీ మేనేజర్ల వివరాలన్నీ ఉంటాయి.ఆ పై కమాండ్ ఆ డైరెక్టరీ లో ఉన్నవన్నీ చూపిస్తుంది. ఉదాహరణకి, అందులో, /etc/apt/sources.list, /etc/apt/sources.list.d/ లో ఉన్న ఇంకో ఫైల్, రెంటినీ చూడండి. మనం ఇందాక పైన కలిపిన సోర్సులు ఇక్కడ కనబడతాయి. మనం ఇక్కడే కలుపుకోవచ్చు కూడాను. లైన్ కి ముందు deb ఉంటే అది ఒక సోర్సు కి సంబంధించిన లైన్ అని గుర్తించాలి. ఒకవేళ # ఉంటే అది ప్రస్తుతానికి వాడకం లేదని గుర్తిచాలి. ఒకవేళ మీరు దాన్ని వాడాలి అంటే ఆ # ని తీసెయ్యాలి.
ఇప్పుడు ఒక కొత్త ప్యాకేజీ ఇన్స్టాల్ చేస్కోవడం ఒక కమాండ్ తో పని అంటే! ఉదాహరణకి మనం mplayer ఇన్స్టాల్ చేస్కోవాలి అనుకుందాం.

sudo apt-get install mplayer

అని కొడితే సరిపోతుంది. ఒకవేళ ఒక ప్యాకేజీ ని తీసెయ్యాలి అంటే,

sudo apt-get remove mplayer

అంటే సరిపోతుంది. మీకు ప్యాకేజీ పేరు తెలియకపోతే, ఈ క్రింది కమాండ్ తో శోధించవచ్చు.

sudo apt-cache search mplayer

ఇంక చెలరేగిపొండి. మీకు అడ్డే లేదు :)

ఫెడోరా ఐతే:

ఏ మాటకి ఆ మాటేనండి! ఉబుంటు లో ఉన్నంత సౌలభ్యం ఇందులో ఉండదు, గత ౫ ఏళ్లుగా చూస్తున్నా సరే, ఉబుంటు కి ఉన్న సినాప్టిక్ ప్యాకేజీ మేనేజర్ కి సరితూగగల ప్యాకేజీ మేనేజర్ ఇందులో కానరాలేదు! అలా అని డీలా పడిపోకండి మరి. ఇందులో yum అనే ఒక అద్భుతమైన సాధనం ఉంది. కాకపోతే ఇది టెర్మినల్ లో మాత్రమే ఉపయోగపడుతుంది. దీనిలో అసలు గ్రాఫిక్స్ అప్లికేషను ఏ లేదని కాదు, ఉన్నా సరే, దానితో సవా లక్ష సమస్యలు ఎదురవుతుంటాయి. ఇప్పటికి చాలా మంది ఆన్ లైన్ ఫోరం లలో, వీటి గురించి ప్రశ్నలు సంధిస్తూనే ఉంటారు. కాబట్టి, అన్నిటికంటే మంచి పద్దతి, మనకేమన్నా కోర్కేలుంటే వాటిని కాసేపు చంపుకుని, yum ని వాడుకోవడమే. మీరు ససేమిరా మేము వాడము, మాకు గ్రాఫిక్స్ విండో కావాలి అంటే, విక్రమార్కులు మరి మిమ్మల్ని ఆపగలమా, అలాగే కానివ్వండి - మెయిన్ మెనూ లో Add/Remove Softwares అని ఉంటుంది, అది నొక్కితే ఒక విండో తెరుచుకుంటుంది, క్రింది బొమ్మలో లాగా, ఇంక మీ తిప్పలు మీరు పడండి :) Yum వాడతానన్నవాళ్ళు మాత్రం ఇంకా చదవి సుఖపడండి :)





ఒక టెర్మినల్ తెరిచి, ఈ క్రింది కమాండ్ కొట్టండి, ఒక ఫైల్ తెరుచుకుంటుంది.

su -c 'vim /etc/yum.conf'

ఒకవేళ, మీ నెట్వర్క్ కనెక్షన్ ఇచ్చినవారు, మీకు ప్రాక్సి సర్వర్ వివరాలు ఇచ్చి ఉంటే, వాటిని ఈ క్రింది ఫార్మటు లో ఆ ఫైల్ లో ఒక లైన్ గా పెట్టాలి.

proxy=http://192.34.35.11:3128

అంటే, URL:port ఫార్మటు అన్న మాట.
ఇక ఆ ఫైల్ ని సేవ్ చేసేసి (ఎస్కేప్ కొట్టి, : కొట్టి, wq కొట్టండి), ఈ క్రింది కమాండ్ కొట్టండి.

ls /etc/yum.repos.d

అక్కడ, మీకు డీఫాల్ట్ గా వచ్చిన రిపాసిటరిలు అన్నీ కనిపిస్తాయి. అందులో మచ్చుకకి ఒక ఫైల్ తెరవండి, క్రింది కమాండ్ తో (ఫైల్ పేరు మార్చుకోండి, ఆ డైరెక్టరీ లో ఏమేమి ఫైళ్లు ఉన్నాయో చూసి)

su -c "vim /etc/yum.repos.d/livna.repo"

ఆ ఫైల్ లో ఈ క్రింది ఉన్న లైన్ ఉందేమో చూడండి.

enabled = 0

అలా ఉంటే, ఆ రిపాసిటరి ఉపయోగించబడటం లేదు. ఉపయోగించాలంటే, దాన్ని ఈ క్రింది విధంగా మార్చాలి.

enabled = 1

ఫెడోరా కి కావాల్సిన చాలా ప్యాకేజీ లు, లివ్నా అనే ఒక రిపాసిటరీ లో ఉంటాయి. అది సెటప్ చేస్కోవడానికి, ఈ క్రింది కమాండ్లు కొట్టండి.

wget -c http://rpm.livna.org/livna-release.rpm
rpm -ivh livna-release.rpm

ఇక అలా, మీకు నచ్చిన రిపాసిటరీలు  అన్నీ సరి చేస్కుకున్నాక, ఇక ఇన్స్టాల్ చేస్కోవడం తేలికే. ఉదాహరణకి, mplayer ఇన్స్టాల్ చేస్కుందాం.

yum -y install mplayer

అని కొడితే సరిపోతుంది. ఒకవేళ ఆ ప్యాకేజీ ని తీసెయ్యాలి అనుకుంటే,

yum remove mplayer

అంటే సరిపోతుంది. ఒకవేళ మీకు ప్యాకేజీ పేరు తెలియక వెతకాలి అనుకుంటే,

yum search video player

అంటే అదే వెతికి, మీకు ఫలితాల్ని అందిస్తుంది.
మీకు ఇంక ఏమన్నా సందేహాలుంటే అడగండి.

సొంత సైటు నిర్మాణానికి రాస్తున్న టపాలలో నాల్గవది.

మీరు ఒక ఒక సొంత సైట్ కానీ, బ్లాగ్ కానీ నిర్మించుకోవడం మొదలుపెట్టడానికి ముందు ఇక్కడ నొక్కి సొంత సైట్ కి పేరు, స్థానం సంపాదించుకోవడం ఎలాగో తెలుసుకోండి. ఇక విషయానికొస్తే, అసలైతే వర్డుప్రెస్సు కంటెంట్ మేనేజ్మెంట్ సిస్టం కాదు. కాని, ఎంచుమించు వాటికుండాల్సిన పనితీరు ఉంది కాబట్టి ఇది కూడా కంటెంట్ మేనేజ్మెంట్ సిస్టం అనే భావిద్దాం. భవిష్యత్ లో మిగతా కంటెంట్ మేనేజ్మెంట్ సిస్టంల గురించి తెలుసుకునేటప్పుడు తేడా ఏంటో చూద్దాం. ప్రస్తుతానికి వర్డుప్రెస్సు ఎలా ఇన్స్టాల్ చేసుకోవాలో చూద్దాం.
గమనిక: ఈ క్రింది సూచనలు వర్డుప్రెస్సు సైట్ లో ఇంగ్లీష్ లో ఉన్న సూచనలకు అనువాదాలు.
హోస్టింగ్/ఆవాసం తీస్కున్నప్పుడు వారు మీకు సర్వర్ కి కన్నెక్ట్ అవ్వడానికి ftp/ssh వినియోగదారునామము(username), సంకేతపదము(password) ఇస్తారు. వర్డుప్రెస్సు మీ సర్వర్ పై ఇన్స్టాల్ చేయడం చాల సులువైన, 5 నిమిషాల పని! ఈ క్రింది సూచనల్ని పాటిస్తే చాలు!

1. ఇక్కడ నుంచి వర్డుప్రెస్సు ప్యాకేజీ ని డౌన్లోడ్ చేస్కుని, దాన్ని unzip చేయండి.
2. మీ హోస్టింగ్/ఆవాస సర్వర్ లో ఒక డేటాబేసు సృష్టించుకోండి. ఒకవేళ ఆ డేటాబేసు కి వినియోగదారుడు ఇంతకు మునుపే లేకపోయుంటే, ఆ డేటాబేసు మీద సర్వ హక్కులు ఉండేలా ఒక వినియోగదారుని కూడా సృష్టించండి.
3. మీరు unzip చేసిన ఫోల్డర్ కి వెళ్లి wp-config-sample.php అనే ఫైల్ పేరుని wp-config.php గా మార్చండి
4. wp-config.php ఫైల్ ని తెరిచి ఆ డేటాబేసు వివరాలు పూరించండి. మైక్రోసాఫ్ట్ వర్డ్ తో మాత్రం తెరవవద్దు. ఏ నోట్పాడో(notepad) ఐతే మంచిది. డేటాబేసు వివరాలు ఎలా పూరించాలో ఆ ఫైల్ తెరిచి చూస్తే మీకే అర్థమయిపోతుంది. దానిలో Database Username, Password etc.. అని రాసి ఉంటుంది. అవి చూసుకుని ఎక్కడ ఏ వివరం రాయాలో అది రాసేయ్యాలి.
   
5. ఇప్పుడు ssh/ftp ద్వారా ఈ ఫోల్డర్ లో ఉన్నవన్నీ(ఆ ఫోల్డర్ మటుకు కాదు సుమా, అందులో ఉన్నవి మాత్రమే!) మీ హోస్టింగ్/ఆవాస సర్వర్ లో పెట్టాలి. సర్వర్ లో సరైన జాగాలో పెట్టడం ముఖ్యం. ఒకవేళ తెలియకపోతే ఎవరినైనా అడిగి చేయండి. లేదా ఇక్కడే మీ సందేహం ఏంటో తెలపండి. సాదారణంగా తలెత్తే కొన్ని సందర్భాలు ఇవీ,
6. ఇక చివరి ఘట్టం! వర్డుప్రెస్సు ఇన్స్టాల్ చేయడానికి http://site.com/wp-admin/install.php కి వెళ్ళాలి. ఇక్కడ site.com బదులు మీ సైట్ పేరు ఇవ్వండి. ఇది వర్డుప్రెస్సు సరాసరి వెబ్సైటు రూట్ ఫోల్డర్ లో ఇన్స్టాల్ చేస్కునే వారికి. ఒకవేళ మీరు వేరే చోట పెట్టి ఉంటే అందుకు అనుగుణంగా ఆ URL మార్చుకోవాలి. ఉదాహరణకి blog అనే ఫోల్డర్ లో గనక ఇన్స్టాల్ చేస్కుని ఉంటే, http://site.com/blog/wp-admin/install.php కి వెళ్ళాలి.

వర్డుప్రెస్సు ఇన్స్టాల్ అయిపోతుంది. ఇన్స్టాల్ అయ్యేటప్పుడు అది అడిగినచోట సరైన e-మెయిల్ ఐడి ఇవ్వడం మర్చిపోకండి, మీ సంకేతపదాన్ని(password) ని ఆ మెయిల్ ఐడి కే పంపిస్తుంది. ఏమైనా తేడా వస్తే వివరాలతో ఇక్కడ తెలుపండి.
వర్డుప్రెస్సు తో ప్రాధమికంగా ఏమేమి చేయొచ్చో ఇక్కడ రాశాను. ఒకసారి అది చూడండి. వచ్చే టపాలో వర్డుప్రెస్సు లో కొత్త పొడిగింతలు/ప్లగిన్లు, అలంకారాలు/థీమ్స్ ఎలా పెట్టాలో తెలుసుకుని, పలురకాల సైట్లకి వర్డుప్రెస్సుని ఏ విధంగా మార్చుకోవొచ్చో కూడా చూద్దాం.

సొంత సైట్ కోసం మనం చేయాల్సినవి మూడు పనులు.

సైట్ పేరు ఎంచుకోవడం

సైట్ పేరుని డొమైన్ లేదా సీమనామము అంటారు. ముందు మీ సైట్/బ్లాగ్ కి ఒక పేరు ఎంచుకోండి. తర్వాత మీరు ఆ సైట్ ఎందుకు వాడాలనుకుంటున్నారో అన్నదాన్ని బట్టి దాని చివర .com, .in, .net, .ఆర్గ్, .info లాంటి వాటిల్లో ఏది ఎంచుకోవాలో చూసుకోండి. ఏది పెట్టుకున్నా పర్వాలేదు కానీ, కాస్త అర్థవంతంగా ఉంటే మంచిది కాబట్టి చూసి నిర్ణయించుకోవడం మంచిది. ఉదాహరణకి అది మీ వ్యక్తిగాతమైతే మనది భారతదేశం కాబట్టి .in పెట్టుకోవచ్చు. అది ఒక e-commerce లాంటి కమర్షియల్ వాటి కైతే .com అని పెట్టుకోవచ్చు. స్వచ్చంద సంస్థల వంటివాటికి  .org బావుంటుంది. సమాచారం అందరికి పంచే సైటైతే .info అని పెట్టుకోవచ్చు. .net అంటే ఇదివరకు నెట్వర్క్ కి సంబందించిన ఒక అర్థం ఉండేది కానీ, ఇప్పుడు ఆ అర్థంతో వాడుతున్నట్టేమి కనబడట్లేదు. కానీ, సైట్ అంటే .com యేనని మనసులో ముద్రపడిపోయింది చాలా మందికి. ఇప్పుడిప్పుడే అంతర్జాలం విస్తరిస్తున్న పల్లెల్లో ఈ భావన ఎక్కువ. కాబట్టి మీ సైట్ కి వచ్చేవారు ఎవరు అనేదాన్నిబట్టి కూడా చూసుకోవాలి.

ఆ పేరు రిజిస్టర్ చేయడం

ఈ రిజిస్ట్రేషన్ ఎన్ని సంవత్సరాలకైన తీసుకోవచ్చు. లేదా ఇక ఎప్పటికి ఆ పేరు మీదే అన్నట్టు కూడా రిజిస్టర్ చేయించుకోవచ్చు. రిజిస్ట్రేషన్ కి చాలా సైట్లు ఉన్నాయ్. ఉదాహరణకి హోస్ట్.ac, గో డాడీ, రిజిస్టర్.కాం చూడండి. మిగతా వాటి కోసం గూగుల్ ని అడిగితే సరి. ఆ సైట్లలో ఏదైనా ఒకటి ఎంచుకుని అక్కడ మీరు అనుకున్న పేరు లభ్యత ఉందేమో చూసుకోండి. లేకపొతే ఇంకో పేరు ప్రయత్నించాలి. ఒకవేళ ఉంటే క్రెడిట్ కార్డు ద్వారానో, పేపాల్ ద్వారానో, మరే ఇతరమార్గం ద్వారానో ఆ పేరు కొనుక్కోవాలి. మామూలుగా అయితే సంవత్సరానికి .in తో ముగిసే పేర్లు 20 డాలర్లు దాకా ఉంటే, మిగతావన్నీ 10 డాలర్లు ఉంటాయి.

జాల జాగా కొనుక్కోవడం

ఇప్పుడు మీ సైట్ లో మీరు పెట్టాలనుకున్నవన్నీ పెట్టడానికి ఒక జాగా లేదా ఆవాసం కావాలి. మామూలుగానైతే మీరు ఎక్కడైతే ఆ పేరు కొన్నారో, వాళ్ళ దగ్గరే ఆవాసం కూడా కొనుక్కునే సౌలభ్యమ్ ఉంటుంది. కానీ మీ అవసరాన్ని బట్టి, మీరు ఎంత ఖర్చుపెట్టాలనుకుంటున్నారో అన్నదాన్నిబట్టి వేరే చోట్ల కూడా వెతికిన తర్వాత నిర్ణయించుకోవడం మంచిది. ఉదాహరణ కి g33k హోస్టింగ్, బ్లూ హోస్ట్, హోస్ట్.ac లాంటి ఆవాసదాతల్ని చూడండి.
ఇప్పుడు పేరూ, జాగా సిద్ధం! తర్వాత ఏం చేయాలో వచ్చే టపాలో చూద్దాం!!

ముందు సైట్ అంటే ఏంటో చూసి తర్వాత బ్లాగ్ అంటే ఏంటో తెలుసుకుందాం. సైట్ అంటే అంతర్జాలం లో ఒక సంస్థగాని, వ్యక్తిగాని కృత్రిమంగా హాజరు కావడానికి వాడే ఒక సాధనంలా చెప్పుకోవచ్చు. ఐతే ఇప్పటి పరిస్థితికి ఆ నిర్వచనం సరిపోదు. ఉదాహరణకి గూగుల్ ని తీస్కుంటే, శోధన యంత్రం కూడా ఒక సైటే, కానీ అదో ఉపకరణం! అది ఒక సంస్థ గురించో, వ్యక్తి గురించో చెప్పటం లేదు. ఇలా ఇప్పుడు సైటు అంటే, అంతర్జాలం లో ఉండే ఏదైనా కావచ్చు అన్న స్థితి నెలకొంది. మరి బ్లాగు కూడా సైటేనా అన్న అనుమానం మీకు రావచ్చు. అవును! బ్లాగు కూడా ఒక రకం సైటే! కానీ, బ్లాగ్(blog) అంటే వెబ్లాగ్(weblog), అంటే "వెబ్ లాగ్", అంటే అంతర్జాలం లో మనం ఏదైనా అంశం గురించిన కొన్ని విషయాలు పొందుపరచడానికి వాడే ఒక సైటు. ఉదాహరణకి నా బ్లాగ్ టిడ్బిట్స్ తీస్కుంటే, అందులో నా జీవితం గురించి, కొన్ని సమస్యల గురించి రాస్తుంటాను. ఇలా ఎవరికీ నచ్చిన అంశం గురించి వాళ్ళు రాసుకోవచ్చు. వచ్చే టపాలలో వరుసగా బ్లాగులు, సైటులు ఎలా వాడుకోవాలి. సొంతవి ఎలా నిర్మించుకోవాలి అన్న అంశాలు రాస్తాను.
అందాకా, అందరూ ఎక్కువగా వాడే, ఉచితంగా వచ్చే బ్లాగుల గురించి తెలుసుకుందాం.
ఇంటర్నెట్ కనెక్షన్ ఉంటే చాలు, మీరు ఒక్క రూపాయి కూడా వెచ్చించకుండా సొంతంగా ఒక బ్లాగు ఏర్పాటు చేస్కోవచ్చు. నెటిజన్లు ఎక్కువగా వాడే వర్డుప్రెస్సు, బ్లాగ్స్పోట్ ల గురించి తెలుసుకుందాం.
మీకు జిమెయిల్ ఎకౌంటు ఇప్పటికే ఉండి ఉంటే ఇంకా ఎకౌంటు సృష్టించుకునే పని లేకుండానే ఇక్కడికి వెళ్లి బ్లాగ్స్పోట్ లో బ్లాగడం మొదలెట్టేయోచ్చు. ఒకవేళ జిమెయిల్ ఎకౌంటు ఉన్నా కూడా, వర్డుప్రెస్సుని ప్రియంగా వాడేవారు చాలామందే ఉన్నారు, కాబట్టి మీరు సీరియస్ గా బ్లాగడం మొదలెట్టే ముందు ఒకసారి రెండింటిని చూడడం మేలు. ఏది నచ్చితే దానికి మళ్ళిపోవచ్చు. వర్డుప్రెస్సు ఎకౌంటు ఇక్కడికి వెళ్లి సృష్టించుకోవచ్చు. ఉచిత ఎకౌంటు లో తెలుసుకోవలసినవి ముఖ్యంగా మూడు విషయాలు. రెండిటిల్లోను తెలుగు సౌలభ్యం ఉంది.  ఉచిత ఎకౌంటు లో మనం చేయగలిగేవతిల్లో ముఖ్యమైనవి ఇక్కడ చెప్తాను.

• కొత్త టపా ఎలా రాయాలి?
• బ్లాగు రూపు ఎలా మార్చాలి?
• అందరికి తెలిసేలా ఏం చేయాలి?

నేను ఇక్కడ ఇవీ చెప్పేటప్పుడు వర్డుప్రెస్సు ని అధారంగా చేస్కుని చెప్తాను. కానీ, బ్లాగ్స్పోట్ లో కూడా అరకొర మార్పులతో చాలా వరకు అదే విధంగా ఉంటుంది.
ముందుగా మీరు మీ డాష్‌బోర్డ్ లో ఉన్నారేమో చూస్కోండి. లేకపోతే పైన ఉన్న పట్టీలో Dashboard అని ఉంటుంది, అది నొక్కండి. వివరణ కొరకు క్రింద ఉన్న బొమ్మ చూడండి.


ఇప్పుడు అక్కడ ఎరుపు మార్కుతో చూపించిన Dashboard పై నొక్కితే ఈ క్రింద చూపించిన పేజీకి వస్తారు.

౧. కొత్త టపా ఎలా రాయాలి?

క్రింద బొమ్మలో చూపించినట్టు ఆ డాష్‌బోర్డ్ పేజీలోనే పైన ఏడమచేతి వైపు "కొత్త టపా" అని ఉంటుంది. అక్కడున్న త్రికోణం గుర్తుపైకి మౌస్ ని తెస్తే(నొక్కకుండా) అది మిగతా ఆప్షన్లని కూడా చూపిస్తుంది. అక్కడ మీరు కొత్త టపా లేదా కొత్త పేజీ నొక్కి వాటిని సృష్టించుకోవచ్చు. పేజీకి టపాకి ఒక తేడా ఉంది. మీ గురించి చెప్పడానికో, లేదా సైటులో ఎప్పుడూ కనబడాలనుకునే ఒక విషయమో ఐతే, దాన్ని పేజీలా రాసుకోవాలి. రోజూవారి రాతలన్నీ టపాలలాగా రాసుకోవాలి. ప్రయత్నించండి.

౨. బ్లాగు రూపు ఎలా మార్చాలి?

ఇక్కడ బ్లాగు కనిపించే విధానం ఎంచుకోవడమెలాగో తెలుసుకుందాం. డాష్‌బోర్డ్ పేజీలో కుడివైపునున్న పట్టీలో కొంచెం క్రింద, "కనిపించు" అని ఉంటుంది. అక్కడ ఉన్న త్రికోణం మీద నొక్కితే క్రింద చూపించినట్టు దానిక్రింద అమర్చబడ్డ మిగతావన్నీ కూడా చూపిస్తుంది. రూపు మార్చుకోవాలంటే "అలంకారాలు" లోకి వెళ్ళాలి. అక్కడ రకరకాల అలంకారాలని(థీమ్స్) చూపిస్తుంది. క్రింద బొమ్మ చూడంది. వాటిల్లో మీకు నచ్చింది, మీ బ్లాగుకి సరిపోయేది దాని మీద నొక్కి ఎంచుకోండి. ఆ అలంకారం మీ బ్లాగుకి వర్తింపచేసి చూపిస్తుంది, మీకు నచ్చితే "సచేతనమగు" అని పైన ఏడమ చేతివైపునున్న లంకెను నొక్కండి, లేదంటే అక్కడ x మార్కు నొక్కి మూసేయండి.




ఇంకా "కనిపించు" క్రింద ఉన్న విడ్జెట్లు, Custom Header, శీర్షపు రంగులు కూడా మీ బ్లాగు రూపురేఖల్ని మార్చడానికి ఉపయోగించవచ్చు. మీ బ్లాగుని సందర్శిస్తే అక్కడ పక్కన ఉన్న పట్టీలలో ఉండే వివిధ రకాల లంకెలు విడ్జెట్లు వాడగా వచ్చేవే.  ఉదాహరణకి మీ బ్లాగులో మీరు ఇటీవల రాసిన టపాలు పక్కన పట్టీలో కనబడాలంటే, "విడ్జెట్లు" మీద నొక్కి "ఇటీవలి జాబులు" ని మౌస్ తో పట్టుకుని "పక్కపట్టీ" అని ఉన్న దానిలో పడేయడమే. ప్రయత్నిస్తే తెలుస్తుంది, ప్రయత్నించి చూడండి. అలా పడేశాక ఇదిగో ఈ క్రింద చూపించినట్టు కనిపించాలి ఆ పేజీ.

Custom Header కి వెళితే మీ బ్లాగుకి పైన వచ్చే బొమ్మని మీకు ఇష్టంవచ్చిన బొమ్మతో మార్చుకోవచ్చు. కానీ, బొమ్మ అది చెప్పిన పరిమాణంలోనే ఉండాలి సుమా! బొమ్మ మార్చాక అక్కడ ఉన్న అక్షరాల రంగు ఆ బొమ్మ మీద బావుండకపోవచ్చు. కాబట్టి "శీర్షపు రంగులు" మీద నొక్కి అక్కడ, పైన బొమ్మ మీద వచ్చే అక్షరాల రంగుని మార్చుకోవచ్చు. ప్రయత్నించండి.

౩. అందరికి తెలిసేలా ఏం చేయాలి?

మీది తెలుగుబ్లాగైతే, కూడలిలోనూ, జల్లెడలోనూ మీ బ్లాగు కలపమని అభ్యర్థించవచ్చు. వేరే భాషలో బ్లాగైతే వాటికి తగ్గ బ్లాగుసమాహారాలు ఉంటాయి, వాటిల్లో కలపాలి. ఇంకా మీ సైటుకి ట్విట్టర్ ని అనుసందానించడం, మీ స్నేహితులకి తెలిసేలా మీ gtalk స్థితిలో మీరు కొత్త టపా రాసినప్పుడు ఆ లంకె పెట్టడం లాంటివి మీ బ్లాగు ప్రాచుర్యానికి దోహదం చేస్తాయి. కానీ, ముఖ్యంగా మీరు చేయవల్సింది ఒకటుంది! మీ బ్లాగు శోధనయంత్రాలకి కనబడేలా చేయడం. ఇది ఎలా అంటే, క్రింద బొమ్మలో చూపించినట్టు డాష్‌బోర్డ్ లో పక్కనున్న పట్టీలో ఉన్న "అమరికలు" లో "అంతరంగికత" లోకి వెళ్ళి అక్కడ మొదటి ఆప్షన్ ని ఎంచుకోవాలి. ఒకవేళ మీరు చెప్పినవాళ్ళు తప్ప ఎవరికీ కనబడకూడదన్నా దానికి తగ్గ ఆప్షన్ ని కూడా ఎంచుకోవచ్చు.

బ్లాగుకి ఏమౌతుందోనని ఏమాత్రం భయపడకుండా ఆ పట్టీలలో ఉన్నవన్నీ ఒకసారి కలియతిరిగేసి ప్రయత్నించేస్తే అన్నీ అర్థమవుతాయి, మొదలెట్టండి మరి :)
వర్డుప్రెస్సు లో ఉచితంగా వచ్చే బ్లాగులలో ప్రకటనలిచ్చుకోవడం(advertisements ఇవ్వడం) కుదరదు. కానీ  బ్లాగ్స్పోట్ లో ఆ సదుపాయం ఉంది. ఇలా ఉచితంగా కాక, సొంతగా కూడా సైట్ నిర్వహించుకోవచ్చు. అదెలాగో ఇక్కడున్న టపాలో చూడండి :)